وزیر علوم باید اعتماد مخدوش دانشگاه به دولت را ترمیم کند | دفاع از حیثیت دانشگاه، در دستور کار وزارت علوم باشد

روز یکشنبه ۲۱ مرداد، مسعود پزشکیان لیست وزرای پیشنهادی خود را به مجلس شورای اسلامی ارائه داد. جلسه‌های کمیسیون‌های تخصصی مجلس با وزرای پیشنهادی در حال برگزاری است و نتیجه بررسی کارنامه و ارزیابی عملکرد آن‌ها به زودی در جلسات رأی اعتماد روشن خواهد شد.

وزیر پیشنهادی مسعود پزشکیان برای وزارتخانه علوم و تحقیقات و فناوری «حسین سیمایی صراف» است که فردی دانشگاهی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی است. این سوابق این رویکرد را به همراه داشته که سیمایی صراف گزینه معقولی برای تصدی وزارت علوم است. با این حال، مثل هز گزینه دیگری، موافقان و مخالفان خودش را دارد.

روزنامه اینترنتی فراز در این باره با «مقصود فراستخواه»، استاد برنامه‌ريزی توسعه و آموزش عالی گفت‌وگو کرده است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

‌

مهمترین چالش هایی که وزارت علوم با آن مواجه است را چه می‌دانید؟

در حال حاضر برای این که وزیر علوم بتواند برای دانشگاه، دانشگاهیان، نهاد علم و فعالیت‌های علمی دانشجویان و دانشگاهیان حرکتی انجام داده و اقدامی کند باید نسبت به ترمیم و التیام بخشیدن به سرمایه‌های اجتماعی فرسایش یافته هوشیار باشد. ایشان باید بتواند اعتماد از دست رفته دانشگاهیان به عنوان یک نهاد فکری به دستگاه‌های سیاست گذاری دولت، وزارت علوم و نظایر آن را ترمیم کند و این مهم به واسطه ارتباط مناسب گرفتن و پیوندی است که با بدنه متفکران و دانشگاهیان و نهاد‌های آکادمیک و دانشگاهی برقرار می‌کند. باید اعتماد و امید آنان را برانگیزد و از انواع نوآوری ها، ابداعات و در یک کلام تفکر حمایت کند. وزیر علوم در این دوره باید به لحاظ اخلاقی با گفتگو‌هایی که فراهم می‌کند و ارتباطات صادقانه اش با مجمع استادان و نهاد‌های صنفی و دانشجویی اعتماد و امید آنان را برجسته سازد.

محدودیت‌های بسیار زیاد اعم از بوروکراتیک و فوق بوروکراتیک و اداری و حکومتی و دولتی باعث بسته شدن دست دانشگاهیان می‌شود. یک وزیر علوم خوب باید در وضعیت پیچیده حال حاضر کشور در عمل نشان دهد که طرفدار استقلال و آزادی آکادمیک دانشگاهیان است.

متفکران در همه جای دنیا وفاق دارند که دانشگاه به لحاظ ساختی و کارکردی نهادی است که باید بنا بر سرشتش مستقل باشد، آزادی آکادمیک داشته و حمایت شود که خودش خود را تنظیم کرده و مداخله و تصدی گری در کار و بار آن صورت نگیرد، ضمن این که محیط خوبی برای رشد علمی، فرهنگی، اجتماعی دانشجویان و کیفیت تولیدات دانشگاه ایجاد شود؛ پس استقلال دانشگاه بسیار مهم است.
وزیر علوم باید تلاش کند تا ساختار‌های قدرت بالادستی متقاعد شوند که فضا‌های امنیتی که برای دانشگاه ایجاد شده در عمل برداشته شود؛ وزیر علوم از طرف دولت نمایندگی دارد تا به ساختار‌های بالادستی توضیح دهد که بگذارند دانشگاه کار خودش را بکند و صرفا حمایت کرده و اعتمادشان را جلب کنیم.

دانشگاه خود نهاد بلوغ است و کدام وزیر و مسئول و مدیر دولتی می‌تواند ادعا کند که بیشتر از دانشگاهیان می‌فهمد؟ حتی اگر وزیر علوم خود یک دانشگاهی باشد که هست، می‌داند که دانشگاه نهاد بلوغ است. درنتیجه مسائل علمی و دانشگاهی و دانشجویی را به خود دانشگاهیان محول می‌کند که دانشگاه خودش کار کند و بدون مداخلات غلط مسیر خودش را برود.

وزیر علوم باید از طریق سمت دانشگاه ایستادن و حمایت‌ها را به سمت دانشگاه گسیل کردن و کم کردن دخالت دولت در کار دانشگاه و به رسمیت شناختن استقلال دانشگاهی و جلوگیری از برخورد‌های امنیتی در دانشگاه یا در مورد دانشگاهیان و دانشجویان و کسانی که درباره ایشان ستمی شده و حقوقشان زیرپا گذاشته شده است، وظایف خود را به درستی انجام دهد.‌

بزرگترین نقطه ضعف محمدعلی زلفی گل، وزیر پیشین علوم را چه می‌دانید؟

‌ترجیح می‌دهم به جای گذشته، در مورد آینده سخن بگویم؛ یکی از مشکلات حال حاضر دانشگاه‌ها زوال طبقه متوسط است. اعضای هیئت علمی زمانی حقوقی، هزار و حتی در دوره‌ای هزر و ۵۰۰ دلار حقوق می‌گرفتند؛ امروز اما یک استاد یا هیئت علمی دانشگاه چیزی حدود ۳۰۰ دلار می‌گیرند و این تنزل حقوق، طبقه متوسط دانشگاهی را ضعیف می‌کند و رمقی برای زندگی و درست درس دادن و تحقیقات علمی باکیفیت و امثال آن نمی‌ماند.

امروز یکی از مهمترین مشکلات دانشگاه‌ها این است که منزوی شده اند و نمی‌توانند بنا به سرشتشان نهادی بین المللی بوده و ارتباطات گسترده و جهانی داشته باشند. وزیر علوم باید گام به گام با دپلماسی عمومی، دیپلماسی علمی را برقرار کرده و باعث تعامل علمی دانشجویان ایرانی با دانشجویان خارجی و دانشگاه‌های داخلی با دانشگاه‌های بین المللی شده و جلوی مهاجرت نخبگان بگیرد؛ باید شرایطی فراهم شود که دانشجویان ایرانی خارج از کشور برای تدریس و آموزش به داخل کشور بازگردند و استادان خارجی به اینجا بیایند و رفت و آمد علمی فراهم شود.‌

در مورد وزیر پیشنهادی وزارت علوم از سوی مسعود پزشکیان چه نظری دارید؟‌

آنچه در روز‌های گذشته از دوستان و همکاران دانشگاهی دریافتم این است که نسبت به شخصیت ایشان نگاه منفی ندارند؛ می‌گویند ایشان فرد پاک‌دفسی است که فساد و نگاه علم ستیز و دانشگاه ستیز ندارد، اما این کافی نیست و ایشان باید بتواند با دانشگاه‌ها و نهاد‌های علمی ارتباط برقرار کرده و مسئولیت سنگین خودش را در دوران گذار که اعتماد دانشگاه‌ها به دولت مخدوش شده از طریق ارتباط بادانشگاهیان ارتباط مستحکم ساخته و نقش دفاع از نهاد علم و حیثیت دانشگاه و دانشجویان را دستور کار قرار دهد.

وقتی جعفر توفیقی وزیر علوم بود نگاه مثبتی نسبت به او وجود داشت چرا که همواره از استقلال دانشگاهیان و آزادی آکادمیک ایشان دفاع کردند؛ چنین مهارتی مادرزادی نبوده و مجموعه عملکرد‌های ایشان باعث چنین رویکردی شده بود پس هر وزیری اگر بخواهد می‌تواند شبیه ایشان باشد.

لینک کپی شد